[1996]

Όλοι θα έχετε ακούσει κάτι για τις ανατολικές πολεμικές τέχνες. Το Judo το Aikido το Τaekwon-do, το Karate το Ju-jutsu το Kendo, ακόμη και το Kung-fu είναι τουλάχιστον σε κάποιους γνωστά. Τα τρία πρώτα «αθλήματα» αν προσέξατε έχουν τα ίδια δύο τελευταία χαρακτηριστικά γράμματα, κι αυτό δεν είναι τυχαίο. "Do" είναι ο δρόμος η μέθοδος ο τρόπος, η σκέψη το όλον το τέλος, εκεί μέσα συμποσούται ανέρχεται και τελειούται όλη η ουσία της Τέχνης ή Άσκησης όποια κι αν είναι αυτή, όπως κι αν λέγεται τούτη: είτε ju (ευλυγισία), είτε aiki (αρμονία με την ενέργεια), είτε taekwon (λάκτισμα-πυγμή). Θα ξεφύγω απ' το τεχνικό, το άσκησης κι επανάληψης μέρος, τα χρόνια ιδρώτα και κούρασης, καταβολής κι αναβολής υπέροχης – όλα αυτά είναι σωματικά πατήματα που αποκτά το κορμί κι αλλάζει αργά διάσταση και σκέψη ιδίως. Προσοχή όμως: Αν κάποιος μάθει αυτές τις Τέχνες για να βαρέσει τον διπλανό του, θα τον βαρέσει αυτή και μάλιστα άσχημα, οπωσδήποτε κάποια στιγμή θα τις φάει. Αν κάποιος μάθει αυτές τις Τέχνες για να γίνει δάσκαλος και γκουρού, χαρτορίχτρα, φιλόσοφος ή μαθουσάλας, μαλάκα θα τον κάνει αυτή και μάλιστα αγιάτρευτο, οπωσδήποτε κάποια στιγμή – και πάλι – θα τις αρπάξει.

Το Do είναι σαν τα μέσα μαζικής μετακίνησης: Ένα όχημα πάνω στον «δρόμο», ένας τρόπος επικοινωνίας και διάβασης, μία ταχεία μέθοδος συν-κοινωνίας με τους άλλους και επί-κοινωνίας με τον εαυτό μας. Ένας μηχανισμός σκέψεων, μια λειτουργία αυτόματη πλέον όπως κάνεις ποδήλατο όπως κολυμπάς, όπως τελικά αναπνέεις. Και κάθε ένα όχημα είναι σαν το Do: Όχημα αφανές σιωπηλό, πολύχρωμο και χαρμόσυνο, σταθερό σιδερένιο, μια σύγχρονη όμορφη και βαριά σιδηροδρομική γραμμή που διαπερνά την ζωή μας, εκεί πάνω ακουμπάμε, τσουλάμε και εμείς στηριζόμαστε. Ταξιδεύουμε οδηγούμε μιλάμε, σταματάμε να κατουρήσουμε ή να φτύσουμε, πληρώνουμε τα διόδια πάντα και κάποιοι από εμάς δεν θα γυρίσουνε απ' αυτή την «εκδρομή» την πορεία. Άλλοι οδηγούν σιωπηλά χαλαρά κι άλλοι με τέρμα φωνή τραγουδάνε αβέρτα. Άλλοι με μάτια μισόκλειστα τιμονεύουνε γρήγορα και κοφτά και άλλοι έχουν αγκαλιάσει το γυναικάκι και χέρι τού βάζουν.

Το Do δεν είναι όμως σαν κάποιο λεωφορείο ή φορτηγό, αυτοκίνητο ή μηχανάκι. Δεν διαθέτει μοτέρ, δεν καίει βενζίνη, καίει μόνο ζωή και αέρα, ψυχή και σκέψη και σώμα μαζί και αυτά φτάνουν. Παρ' όλα τούτα όμως, αν το παρατηρήσει σωστά και σοφά κάποιος, ακόμη και το Do διαθέτει ένα μοτέρ, κι αυτό είναι σχεδιασμένο απ' τον άνθρωπο με τις βλάβες και τα ελαττώματά του, τις ομορφιές και τα προτερήματά του, ένας κινητήρας είναι το Do ανθρώπινος θεϊκός που ο καθένας μας φέρει. Η κάθε ρόδα κι ο κάθε τροχός υπάρχει ευρίσκεται και κυλά για να μας γειώνει ακριβώς. Να μας συνδέει με την γη, να μας δείχνει τι πατάμε και πώς περπατάμε, ποιος είναι ο δρόμος μας και ποιος ο προορισμός μας – του καθενός διαφορετικός φυσικά, αλλουνού λιμουζίνα η πορεία του κι αλλουνού ένα σκέτο αλέτρι. Ας το πω εδώ: η μοτοσυκλέτα είναι το δίτροχο Do της ζωής μας, για μας που διαλέξαμε αυτόν τον τρόπο μετακίνησης και ζωής, σκέψης κι αντίληψης, βλακείας κι αγάπης. Κι όλα τα άλλα γύρω της φαντάζουν φτηνά (και είναι), επιτρέψτε μου ακόμα ένα παράδειγμα που και σε παραβολή φέρνει.

Ίδιες είναι οι κινήσεις ενός προχωρημένου αθλητή των πολεμικών τεχνών και ίδια η κίνηση του ψυχρού δολοφόνου που τραβάει πιστόλι; Οι κινήσεις του πρώτου λες κι εξαρτώνται από νήματα, μια μαριονέτα απαλή και χαριτωμένη είναι που σαν να χορεύει στον άυλο Χώρο και τον αμέτρητο Χρόνο. Οι κινήσεις, ή μάλλον η κίνηση του δεύτερου είναι μία: πλησιάζει το χέρι εκεί γύρω στ' αρχίδια του – εκεί όπου τα έχει όλα γραμμένα – και φοβισμένος ιδρωμένος τρελαμένος τραβά το εξάσφαιρο «να τελειώνει». (Και καθαρίζει πολύ καλά, σας διαβεβαιώ ότι με βεβαιώνουν.) Ο πρώτος χορεύει και ζωγραφίζει (Τέχνη κάνει ο άνθρωπος), ο δεύτερος πυροβολεί και ξεκαθαρίζει, (Φόνο κάνει ο άνθρωπος). Και ξέρετε ποια είναι η διαφορά τους; Ο πρώτος πατάει στο Do και σχεδόν δεν υπάρχει, ο δεύτερος πατάει την σκανδάλη απλώς κι αγωνίζεται να υπάρξει – τέλος πάντων, η φιλοσοφία και τα υψηλά νοήματα γίνονται παπαροπαρόλες κάποια στιγμή, το κόβω. Πρώτος και μόνος ο Ρόμπερτ Πίρσιγκ στο μνημειώδες κι ανεπανάληπτο έργο του "Zen and the Art of Motorcycle Maintenance" το θέμα ακούμπησε. Κι όταν το διάβασα για πρώτη φορά το 1976, πήρε η ψυχή μου μια μυρωδιά που δεν πρόκειται ποτέ να της φύγει, λες και μπήκε τότε σε μοτοσυκλετιστικό τεκέ και δεν λέει ν' αλλάξει αέρα. Αυτό που ο μέγας τούτος διανοητής και ταπεινός μοτοσυκλετιστής δεν ακούμπησε ήταν το Do, το προσπέρασε αγκαζέ με τον Πλάτωνα, το διαπέρασε το ξεπέρασε όπως το ίδιο το Ζεν επιτάσσει.

«Πάλεψε να το βρεις, χωρίς να κουνήσεις το δάχτυλό σου. Και μόλις το βρεις, κάν' το δικό σου κι αμέσως βγάλ' το απ' το μυαλό σου» λέει το Ζεν. Το Do είναι πιο γήινο πιο ανθρώπινο, λιγότερο υπερβατικό κι εμείς χρόνια τώρα το κρατάμε κάθε μέρα στα χέρια μας. Το βάζουμε μπρος το ζεσταίνουμε, το ταΐζουμε φαγητό και το ξαπλώνουμε κάθε βράδυ για ύπνο, το πουλάμε το συζητάμε και το ψηφίζουμε, το χαϊδεύουμε τ' αγαπάμε και το ξεχνάμε. Και δεν έχουμε καταλάβει καθόλου ποτέ πόσο Do μέσα μας έχουμε, επειδή ακριβώς δεν έχουμε υποψιαστεί καν πόσο Do γύρω μας στην Ζωή κολυμπάει.