Μερικά χρόνια πριν, φίλος καλός μού είχε ανοίξει την πόρτα για συνεργασία σε ένα ανδρικό περιοδικό. Μέγας εκδοτικός οίκος διάφορων Μέσων θα έβγαζε ακόμη έναν τίτλο ξενόφερτο, αμερικανόθρεφτο και στην χώρα του φυσικά επιτυχημένο – γιατί όχι κι εδώ, ν' αρπάξουμε ακόμα ένα τριγωνάκι απ' την επιτόπια πιτσούλα διαφημίσεων και πωλήσεων; (Κι από κείμενο και ουσία, άσε μας ρε Φώτο κι εσύ.)

Η συνεργασία δεν έκατσε, εμ πού να κάτσει. Τους έγραψα ένα υπέροχο διήγημα για το πώς έπιασα εγώ για πρώτη φορά το περιοδικό «τους» στα χέρια μου το 1969(!) στην Αμερική κι εκείνοι ούτε καν μου απάντησαν. Γιατί τα λέω όλα αυτά τα προσωπικά; Μα γιατί μέσα στο όλο "project" ήταν και το γράψιμο ενός τρισέλιδου... περί στυλ. Ή στιλ, όπως λέγαν αυτοί. Ή style, όπως επέμενα εγώ. Κι εκεί τα χαλάσαμε, αφού εγώ πήγα στο meeting με κοστούμι και γραβάτα και οι πολύφερνοι κι ακριβοπληρωμένοι τιτλούχοι απέναντί μου ήταν με αθλητικά παπούτσια και μπλουζάκια από την Αμερικάνικη Αγορά! Επιτόπου κατάλαβα ότι δεν μας χώριζε τίποτε άλλο εκτός από το ένα και μόνον απόλυτον του ανδρός τελευταίο συστατικό και προπύργιο, δηλαδή το style.

---

Μπορείς κύριε γιλεκωμένο στέλεχος πολυεθνικής να χτυπάς τα διπλόπιτα στον Μπαϊρακτάρη και να βγαίνεις τις Κυριακές στην Πεντέλη για mountain; Μπορείς φιλόδοξέ μου διαφημιστή να λειώνεις στης Πειραιώς τις θεατρικές πειραματικές σκηνές και να πηγαίνεις τις Κυριακές στον Εύηνο για rafting; Μπορείς νεαρή μου κομμώτρια να έχεις ξημερώσει στον Ρέμο και να θες να συμπληρώσεις αναρριχητικό διήμερο στα Μετέωρα; Μπορείς μικρή μου φοιτήτρια να 'χεις ξενυχτίσει στα εργαστήρια, να έχεις χρωστούμενα δύο μαθήματα, να πρέπει να προλάβεις τρία ιδιαίτερα και να θέλεις να συμμετάσχεις και σε ένα τετράωρο spinning; Δεν γίνεται και δεν γίνονται αυτά, γιατί πολύ απλά είναι κάποια πράγματα που δεν πρόκειται – ούτε πρέπει – να γίνουν.

Κάθε άνθρωπος έχει το στυλ του. Μπορεί ο σκουπιδιάρης να μη φοράει διαμαντένια μανικετόκουμπα, μπορεί η κοπτοραπτού να μη φορά δαντελένιες ζαρτιέρες, μπορεί ο αρχιτέκτονας να μη φοράει σινιέ γαλότσες, μπορεί η εργαλειοδότρια να μη φορά γόβες στιλέτο – εγώ επιμένω: κάθε άνθρωπος έχει το στυλ του, το δικό του το στυλ. Και απόλυτη κι ολοζώντανη προέκταση αυτού τούτου του ιδιάζοντος χαρακτηριστικού είναι και η γκαρνταρόμπα του καθενός, όποια φυσικά έχει. Ακόμα κι αν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών πήγαινε στην Ιερά Σύνοδο με σκεητμπορντάδικα ρούχα ή ο ντελιβεράς της γειτονιάς σας σάς έφερνε την παραγγελία ντυμένος καλόγρια, ακόμα κι αυτές οι εικόνες ουδαμώς θα συσκότιζαν τον ακέραιο τούτον ισχυρισμό μου: όλοι μας από κάπου προδιδόμαστε για το τι σόι άνθρωποι είμαστε, από τα ρούχα μας που φοράμε, και μιλάμε για το τι άνθρωποι είμαστε, από τι ενδυματολογικό κώδικα κουβαλάμε. (Έχεις και τούτο τον ευλογημενοκαταραμένο καπιταλισμό που επιτρέπει στον Μπιλ Γκέητς να ψωνίζει από καλάθι κινέζικο ή στο κάθε τριτοκοσμικό μπατιράκι να σηκώνει εξ ολοκλήρου το Harrod's.)

Αν θες να το παίξεις ταξιδεμένος πολίτης του κόσμου, θα φορεθείς διασταύρωση Μάρκο Πόλο και Μάγια Τσόκλη. Αν θες να μοστράρεις για πλούσιος, θα ποδεθείς με σανδάλι απ' το Μοναστηράκι, φινιρισμένο απ' τα χεράκια του Σαλβατόρε Φεραγκάμο. Αν είσαι με το fitness και την γυμναστική βαρεμένος, μια σινιέ φόρμα Λακόστ θα σε συντροφεύει κάθε μέρα χαράματα, βρέξει-χιονίσει στον στίβο. Αν είσαι ρεμάλι, ο τέλειος χύμας, ο μάστερ της τράκας, ένα απάνθισμα από ρούχα του Στρατού Σωτηρίας θα θερμαίνει την κορμάρα σου και θα λες κι ευχαριστώ κι από πάνω. Κι αν το σαράκι της τέχνης τρώει τα σπλάχνα σου, σε βλέπω να φοράς κασκόλ σαν του Βέλτσου, κοστουμάκια λιμοκοντόρικα σαν του Τζούμα και ν' αγωνίζεσαι να ποδεθείς με οτιδήποτε πλησιάζει το πατούμενο του Ζάχου Χατζηφωτίου.

Ως εμπορικό-καταναλωτικό προϊόν η ένδυση του ανθρώπου δεν κατάφερε να ξεφύγει από τις εντολές-διαταγές της Εικόνας: του τι βλέπουν οι άλλοι, του τι θέλεις εσύ να βλέπουν οι άλλοι, και του τι θες εσύ να βλέπεις εσύ. Γιατί αυτό είναι το στυλ: τα πάντα περί του οφθαλμού, δικού σου ή ξένων κι άσε τις πραγματικές ανάγκες κι επιθυμίες σου να βουρλίζονται, άσε την real time-real life ανάσα σου να ξερνάει φωτιές για το όποιο δανειοδοτικό πρόγραμμα οι Τράπεζες σπρώχνουν. Το όλο παιγνίδι έχει στηθεί και παίζεται στο πεδίο της εντύπωσης, στην πίστα της εικόνας, στο βάθρο του εντυπωσιασμού – πάντα του Άλλου και μέσω ημών φυσικά. Γιατί πρέπει ο κατασκευαστής, ο έμπορος κι ο διαφημιστής να σε πείσουνε πρώτα – αφού σου πλύνουνε το μυαλό πρωτύτερα – ότι με τούτη την pochette δείχνεις θεός του επιχειρείν, με τούτο το roadster δείχνεις θεός του οδηγείν και με τούτη την bimbo δείχνεις θεός του γαμείν. Να σε βλέπει δηλαδή ο ελληνικά περιώνυμος γείτονας και να τον κόβει η ζήλεια η ψώρα, να σε κοιτά ο συνάδελφος και ν' αρρωσταίνει από επιθυμία να σου μοιάσει κι εκείνος, να σε βλεφαριάζει ο άγνωστος στο φανάρι και να καμαρώνεις εσύ τι σκέτο πυραυλοκαϊνάρι είσαι.

Εδώ όμως είναι το κλειδί, και η λούμπα βεβαίως. Αν αυτή η αύρα η άχνη η αχλύ που σε αποτελεί και σε περιβάλλει δεν είναι δική σου ολότελα, δεν είσαι κι εσύ ένα μ' αυτήν αξεχώριστα αδιάλυτα και αδιαπραγμάτευτα ένα, τότε άλλαξε λάδια μεγάλε, το μοτέρ σου θέλει κατέβασμα, εγώ σου το λέω. Αν είσαι απ' την κορφή μέχρι τα νύχια Alpamayo ντυμένος, αυτό δεν σε κάνει ορεσίβιο. Αν είσαι απ' την κορφή μέχρι τα νύχια στολισμένος με Τommy Hilfiger, αυτό δεν σε κάνει πιλότο γαμάτο. Κι αν είσαι απ' την κορφή μέχρι τα νύχια ντυμένος στον Glou, oύτε αυτό Βγενόπουλο θα σε κάνει. Και μ' ένα παιγνίδι της γλώσσας θα σου πω ότι το στυλ ένας στύλος είναι, όπου σε δένουν σε παλουκώνουνε για να καμαρώνεις εσύ, ενώ όλοι οι άλλοι τον τζίρο τους πάνω σου κάνουνε, σε γδέρνουν χειρότερα κι από τις Σειρήνες. (Άσε δε που λειώνουν στα γέλια κάθε φορά που εσύ στυλιστικά θα στραβοπατήσεις, καθώς βάλανε στην ψειρού ολόκληρο Γαβαλά κι έχεις μείνει δίχως άγιο και προστάτη.)